Với sự lâu đời và kiến trúc cổ kính, độc đáo, chùa đã trở thành trung tâm Phật giáo – Văn hóa và là điểm du lịch tâm linh độc đáo, thu hút đông du khách khi đến với mảnh đất Tây Ninh.
Chùa Thiền Lâm là một ngôi chùa cổ được xây dựng cách đây hơn 100 năm, được xem là ngôi chùa đầu tiên của Tây Ninh. Được biết, chùa được Hòa thượng Thích Trí Lượng khởi xây từ cuối thế kỷ XIX với hình thức ban đầu bằng tre lá đơn sơ. Cũng chính vì thế mà dân gian gọi chùa Thiền Lâm là chùa Gò Kén, tên gọi đó vẫn tồn tại cho đến ngày nay dẫu loại dây kén đã hoàn toàn biến mất.
Chùa Gò Kén được xây dựng suốt 12 năm, từ năm 1914 đến năm 1926. Vào năm 1925, Hòa thượng Thích Từ Phong, đệ tử của tổ sư Thích Trí Lượng cùng các môn đồ đã đặt viên đá đầu tiên xây dựng ngôi chùa Thiền Lâm với móng đá, tường xây, mái ngói. Năm 1970, chùa được trùng tu khang trang hơn. Tháng 7/2007, Đại đức Thích Thiện Nghĩa, trụ trì chùa hiện nay đã cho tu bổ, xây dựng thêm các công trình mới tạo nên một diện mạo mới cho ngôi chùa, xứng đáng là một danh lam trong tỉnh.
Chùa được xây dựng theo bản thiết kế (gọi là họa đồ) do Công ty Hạc Bình từ Paris vẽ gửi về có chiều dài 30m và rộng 15m, khác hẳn với các chùa cổ trong tỉnh. Quần thể cả ngôi chùa là một kiến trúc kết hợp giữa hai nền văn hóa Đông và Tây, nửa cổ kính, nửa hiện đại. Cách bày trí và thờ phụng cũng không giống với những chùa khác ở Tây Ninh. Chùa gồm 6 gian và 2 chái. Chái phân bố theo mô hình Đông lang và Tây lang. Tường xây gạch với vữa vôi nghiền với lá cây ô dước, mái ngói, cửa chính hình mái vòm và mở ở vách đầu hồi.
Hiện nay diện tích chùa đã thu hẹp lại còn hơn 6.000m2. Trước sân chùa, nổi bật là tượng đức Phật Thích Ca Mâu Ni tham thiền dưới bóng cây bồ đề, bức tượng này đã được chùa xây dựng vào năm 2009. Điểm nổi bật nhất ở đây chính là tượng Bồ tát Quán Thế Âm cao 25m đứng trên con rồng cao 7m. Ngoài ra, nhiều công trình khác như cổng Tam quan, điện thờ Đức Phật Di Lạc, vườn Lâm Tỳ Ni, núi Ngũ Hành Sơn đều đẹp mắt và công trình Bảo Tháp Xá Lợi cao 9 tầng sắp được hoàn thành.
Hiện nay, chùa còn giữ gìn chu đáo các dụng cụ thờ tự cổ như trống sấm và đại hồng chung có tuổi trên nửa thế kỷ bên cạnh nhiều tượng Phật bằng gỗ có giá trị cao. Mỗi năm, chùa đón hàng ngàn Phật tử tìm về dâng hương, cầu bình an.
TỔNG HỢP