Chân sứa sật giòn, thân mình mát mềm như thạch non, chẳng cần ướp lạnh nhưng vẫn cứ ngon, trôi tới đâu là mát ruột tới đó…
Cứ đến độ tháng 3 – tháng 4 âm, khi tiết trời xuân đã chín nục, lục đục chớm hạ bằng những tia nắng oi ả đầu tiên, trẻ già người Thủ đô, chẳng ai bảo ai lại bất giác ngóng chờ bóng dáng lác đác của những gánh sứa đỏ rong nép mình trong góc vỉa hè nơi phố cổ.
Sứa đỏ vốn là món ngon của xứ cảng Hải Phòng. Dù không có gốc gác Kinh Kì, thế nhưng cùng với một chút biến tấu đầy tinh tế, Sứa đỏ lại trở thành món quà chiều vẫn khiến người Hà Thành trót phải lòng bao thế hệ.
Mỗi khi vào mùa sứa, quanh quẩn khắp các ngóc ngách Thủ đô, những hàng sứa đỏ chưa đủ đến 10 đầu ngón tay người, nhưng hàng nào cũng là địa chỉ gia truyền lâu đời, từ đôi quang gánh đi lên. Có gánh đã có quán nhỏ mặt phố cố định, nhưng cũng có gánh vẫn rong ruổi khắp nơi để phục vụ bà con khắp chốn.
Nổi tiếng nhất phải kể đến gánh sứa trên phố Hàng Chiếu, sứa đỏ khu chợ Thanh Hà chỉ chuyên một nghề sứa... gánh nào cũng ngót nghét tới vài chục năm tuổi có lẻ, có đến vài ba gánh là chị em với nhau bởi mẹ truyền con nối, từ một hàng lại thành đến vài ba hàng khác nhau.
(Hàng sứa biển Đường Thành mới mở lại đón khách được vài ba hôm nay)
(Sứa đỏ Hải Phòng trên phố Hàng Chiếu đúng chất gánh rong vô cùng dân dã)
Mùa sứa thường kéo dài từ đầu hè cho tới tháng 9 mùa thu, kết thúc mùa sứa là mùa rươi đổ về, vài gánh hàng lại chuyển qua làm chả rươi, phục vụ thêm người Hà Nội món ăn đặc sắc không kém sứa là mấy như gánh sứa trên phố Đường Thành, hay sứa dốc Hòe Nhai cũng vậy!
Theo những người bán hàng lâu năm, với khách chưa từng thử món ăn độc đáo này thì hãy bắt đầu bằng những miếng sứa mỏng. Một lá tía tô, kinh giới to làm lá cuốn, kẹp một miếng cùi dừa, lát đậu ướp nghệ nướng thơm, rồi mới kẹp thêm miếng sứa. Tất cả từng ấy thứ, cuốn gọn lại thành miếng vừa ăn, chấm thật sâu vào mắm tôm ngon rồi chầm chậm thưởng thức.
Món ăn lạ miệng này không phải ai mới đầu đã quen ngay, nhưng chỉ cần vài miếng là đã có thể nghiện luôn không dứt miệng. Sứa có màu đỏ au đặc trưng hoàn toàn không phải nhuộm bằng phẩm màu hay ngâm hóa chất. Món ăn dân dã này cũng có quá trình chế biến độc đáo, cầu kỳ. Sứa tươi mới bắt về sẽ được làm sạch rồi ủ ngâm trong nước lá lăng, vỏ sú vẹt, củ nâu, nước lá ổi.
Thường nguồn sứa đỏ vào mùa được nhâp từ Hải Phòng mang lên, dừa, đậu, rau thì ra chợ mua. Sứa để trong sọt tre, bán tới đâu thì bỏ sứa ra ngâm với nước muối trong chậu sắt to đến đó, bỏ thêm cùng vài lát quất (tắc) vàng ươm cho át mùi sứa và dậy hương thơm.
Sứa đỏ, ăn chuẩn theo cách ăn của người Hải Phòng thì phải chấm cùng giấm bỗng trưng cùng sốt cà chua với mẻ. Thế nhưng, đến với người Hà Nội, món sứa đỏ lại gây thương nhớ hơn với biến tấu khi ăn kèm mắm tôm, mang đến cái tư vị “Quốc hồn Quốc túy” thực khó dứt với cả khách khó tình và cánh sành ăn.
Mắm tôm để chấm sứa tùy từng gánh lại có bí quyết pha ngon khác nhau. Có hàng pha từ tối hôm trước, cầu kỳ hòa với mì chính, rượu nếp, đường theo tỷ lệ riêng rồi để qua đêm cho ngấm vị. Có hàng lại để mới, chỉ khách gọi đến mới pha và ăn ngay. Mỗi kiểu lại mang đến cho người ăn những cảm nhận thú vị.
Mỗi gánh lại mang đến một cảm nhận khác nhau, nhưng tựu chung lại, vẫn mang đến thức vị ấn tượng đến khó dứt, đến nao lòng. Khiến cho dù cả một năm đằng đẵng qua đi, cứ mỗi khi nắng hạ chợt về, là bao người thổn thức.
Xem thêm thông tin về các gánh sứa đỏ trong Hà Nội: https://www.foody.vn/bo-suu-tap/duongphuongtn90/sua-bien-sua-do-ha-noi-16612975
Dương Phương (Thực hiện)
